به گزارش روابط عمومی اداره کل کتابخانه های عمومی استان فارس، دانشگاه علامه طباطبایی با همکاری اداره کل کتابخانه های عمومی استان فارس، پنجمین نشست آموزشی «ژان مونه» با موضوع سیاست ها و برنامه های کاربردی اتحادیه اروپا برای توسعه خدمات کتابخانه های عمومی ویژه کتابداران ایران را برگزار کرد. این نشست با سخنرانی فریده عصاره، عضو هیأت علمی گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز؛ گل نساء گلینی مقدم، عضو هیأت علمی گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه علامه طباطبایی و رحمت الله فتاحی، عضو هیأت علمی گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه فردوسی مشهد و استقبال کتابداران کتابخانه های عمومی همراه بود.

گلنسا گلینی مقدم، عضو هیأت علمی علم اطلاعات و دانش نشاسی دانشگاه علامه طباطبایی در خصوص این برنامه گفت: نشست های ژان مونه برنامه معرفی مطالعات مربوط به همگرایی کشورهای اروپایی در دانشگاه ها است که با هدف بهبود آموزش و پژوهش در حوزه مطالعات اتحادیه اروپا در سراسر جهان اجرا می شود؛ پنجمین نشست این کارگاه با همکاری اداره کل کتابخانه های عمومی فارس ویژه کتابداران کتابخانه های عمومی برگزار شد.

وی با نگاهی به کتابخانه های اروپا اضافه کرد: بیش از ۶۵ هزار کتابخانه عمومی در سراسر اتحادیه اروپا وجود دارد اما ساختار کتابخانه های عمومی در کشورهای اروپایی مختلف است.

گلینی مقدم با اشاره به سیاست گذاری کلی درباره کتابخانه های عمومی بر اساس بیانیه کپنهاگ، گفت: نقش کتابداران و کتابخانه های عمومی در ارتقای سواد مطالعاتی و سواد رسانه ای، کتابخانه های عمومی در اینترنت، کتابخانه های عمومی به عنوان دروازه محلی برای کسب دانش و مشارکت در اجتماعات، خدمات مورد انتظار در کتابخانه های عمومی، امانت در کتابخانه های عمومی، دسترسی دیجیتالی و نقش کتابخانه ها در برنامه مشارکت دیجیتال اتحادیه اروپا از جمله مواردی است که در بررسی کتابخانه های عمومی اروپا به آن توجه شده است.

کتابخانه های عمومی در عصر حاضر با چالش های بزرگی روبه روست

فریده عصاره، عضو هیأت علمی علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شهید چمران اهواز در این نشست به بیان مباحث برنامه ریزی، برنامه ریزی راهبردی و سواد رسانه ای پرداخت و با اشاره به نقش های کتابخانه های عمومی در ابلاغیه لوون، عنوان کرد: دموکراسی و شهروندی، توسعه اقتصادی و اجتماعی، یادگیری مادام العمر و تنوع فرهنگی و زبانی چهار نقش اساسی است که برای کتابخانه های عمومی تعریف شده است.

وی با بیان اینکه برنامه ریزی های بلندمدت همواره به عنوان امری ضروری در سازمان ها برای تحقق اهداف آن ها مورد پذیرش قرار گرفته است، اضافه کرد: برنامه ریزی راهبردی یا استراتژیک یکی از راه های کنترل آینده است، مقصد سازمان را تعیین می کند و جهت همه فعالیت ها را به سوی آن مقصد هماهنگ می سازد. در کتابخانه های عمومی برنامه ریزی به طورکلی فعالیتی منظم، مستمر و تکرارشونده است.

این استاد دانشگاه در ادامه به تعریف سواد رسانه ای پرداخت و اضافه کرد: هدف اصلی سواد رسانه ای، داشتن استقلال انتقادی در رابطه با همه رسانه ها است. آموزش سواد رسانه ای بر موارد بسیار گسترده ای تأکید دارد. دامنه تأکیدات با رشد سواد رسانه ای گسترش می یابد. ایده اصلی در آموزش رسانه ای این است که رسانه ها و پیام های ارسالی، انعکاسی از ارزش های آشکار و نهفته اجتماعی هستند که به شکل گیری واقعیت اجتماعی نیز کمک می کنند.

عصاره با برشمردن تفاوت ها و شباهت های سواد رسانه ای با سواد مطالعاتی به چالش های پیش روی کتابخانه های عمومی اشاره کرد و گفت: کتابخانه های عمومی اروپا با چالش های بزرگی روبه رو هستند؛ زیرا نقش و خدمات آن ها در جامعه دیجیتال برخلاف گذشته مورد سؤال و تردید قرار می گیرد. درک سنتی از کتابخانه های عمومی به طور انحصاری با کتاب و فرهنگ ارتباط دارد. توسعه جامعه دیجیتال باعث تغییر قابل توجه کتابخانه های عمومی و حرفه کتابداری شده است. امروزه وظیفه کتابخانه بسیار گسترده تر از صرفاً ذخیره اطلاعات است، زیرا کتابخانه های امروز به مکانی برای یادگیری غیررسمی و کسب دانش تبدیل شده اند. کتابخانه ها باید به طور مداوم خدمات جدیدی را طراحی کنند که از امکان تعامل دیجیتال بهره ببرند. کتابخانه های عمومی با خدمات گسترده خود به همه شهروندان، فرصت هایی را برای نوآوری و مشارکت و ادغام نیز فراهم می کنند.

وی تأکید کرد: کتابخانه های عمومی زمینه را برای مشارکت همه شهروندان در برنامه های آموزشی برابر و نوآورانه فراهم می کنند. کتابخانه های عمومی به عنوان ذی نفعان کلیدی، یک شبکه مشارکتی مؤثر را برای تأمین موفقیت آمیز مطالبات آموزشی و توسعه مهارت ها در عصر دیجیتال ارائه می کنند.

یک هشدار جدی!

رحمت الله فتاحی، استاد دانشگاه فردوسی مشهد نیز در این نشست به بررسی خدمات کتابخانه های عمومی در اتحادیه اروپا پرداخت و عنوان کرد: بر اساس اندیشه صاحب نظران «هرگاه کتابخانه در برآوردن نیازها قصور ورزد، جامعه علمش را در برآوردن آن نیازها متوقف نمی سازد، بلکه نهادی دیگر را جهت برآوردن آن نیازها می آفریند» و این یک هشدار جدی است.

این استاد دانشگاه در ادامه به بررسی چالش های کتابخانه های عمومی در ایران پرداخت و گفت: تعداد ناکافی کتابخانه ها و کتابداران در حاشیه های شهری، شهرهای کوچک و در روستاها؛ عدم پوشش همه قشرهای اجتماع، ناپایداری اعضا و ناآشنایی با کتابخانه و ضعیف بودن سواد اطلاعاتی اعضا؛ ناکافی بودن و به روز نبودن منابع اطلاعاتی؛ ناکافی و نامناسب بودن خدمات و کم توجهی به نیازهای کاربران از مهم ترین چالش های کتابخانه های عمومی است.

وی به نقش کتابخانه های عمومی در توسعه ملی و توسعه اروپا بر اساس پژوهش های انجام شده اشاره کرد و گفت: فراهم کردن دسترسی همگانی به اطلاعات منتشر شده، ارائه فرصت های یادگیری مادام العمر برای همه؛ محافظت از هویت فرهنگی در دنیای در حال تغییر، تضمین استفاده شهروندان از فناوری مطالعات و دسترسی به تجهیزات و سیستم های مورد نیاز؛ حفظ ارزش های سنتی و دموکراتیک برای کتابخانه های عمومی از مهم ترین نقش های تعریف شده برای کتابخانه ها است.

فتاحی اضافه کرد: به رسمیت شناختن کتابخانه های عمومی به عنوان بازیگران اصلی در عرصه آموزش، دیجیتالی شدن و ادغام در استراتژی های سیاست گذاری یک حرکت ارزشمند است. کتابخانه های عمومی با تبدیل شدن به مراکز مدرن اجتماعی و آموزشی خالق، چالش های جدید قرن بیست و یکم را درک کرده و با آن روبه رو شده اند.

استاد دانشگاه فردوسی مشهد در ادامه با مبحث خدمات همگانی، تخصصی و شخصی سازی شده کتابخانه ها به ارائه مباحثی در حوزه مفهوم خدمات عمومی، خدمات همگانی در پشتیبانی از دولت الکترونیک و شهروندی دیجیتال، خدمات تخصصی و بایسته ها و شایستگی های کتابداران پرداخت.